چطور بدون سرمایه یک کسب و کار راه اندازی کنیم
کارآفرین شدن برای اغلب انسانها جذاب است چون راه اندازی کسب و کار به انسان احساس قدرت و موفقیت می‌دهد از اینرو اغلب افراد مخصوصا در جوانی این رویا را در ذهن خود می‌پروانند و در این بین تعدادی دست به کار میشوند این افراد هم 2 دسته هستند :
- دسته ای که در یک خانواده صاحب کسب و کار به دنیا آمده اند و در طی سالها با حوزه کسب و کار آشنا میشوند و بعنوان یک ارث خانوادگی به آن نگاه می‌کنند.
- دسته دوم افرادی هستند که در خانواده ای معمولی که شغل آنها کارمند و یا کارگر است زندگی می‌کنند این افراد هیچ آشنایی با حوزه کسب و کار و نحوه راه اندازی کسب و کار ندارند اما با مشکلات زندگی کارمندی و کارگری به خوبی آشنا هستند و برای رهایی از آن، می‌خواهند کارآفرین شوند و این بسیار خردمندانه است و مخاطب ما در این مقاله بیشتر این دسته افراد هستند.
برای اینکه بدانیم که چطور یک کسب و کار راه اندازی کنیم ابتدا باید تعریف دقیقی از کسب و کار داشته باشیم.
تعریف کسب و کار
بطور خلاصه کسب و کار یعنی تولید یک محصول، اطلاع رسانی به مخاطب هدف، فروش آن به افرادی که به محصول نیاز دارند، تحلیل بازخوردها و ارتقاء محصول و تکرار این چرخه.
در شکل زیر میتوانید پازل مراحل کسب و کار را در یک نگاه ببینید.
دقت کنید که طبق این تعریف، فقط تولید یک محصول به معنی راه اندازی کسب و کار نیست بلکه این محصول باید به فروش برسد و بابت آن دستمزدی دریافت گردد.
چطور بدون سرمایه اولیه کسب و کار خودمان را شروع کنیم
قبل از بیان چگونگی شروع کسب و کار بدون سرمایه، این سئوال مطرح میشود، آیا واقعا میتوانیم بدون سرمایه محصول تولید کنیم؟
برای پاسخ به این سئوال می‌خواهم فرض کنید که شما یک فرد جویای کار هستید و به دنبال آگهی های استخدام می‌گردید آگهی ها را بطور رایگان دریافت میکنید و با کارفرما قرار مصاحبه می‌گذارید آیا برای حضور در جلسه مصاحبه نیاز به سرمایه ندارید؟
حتی اگر مصاحبه بطور آنلاین یا تلفنی باشد باز هم نیاز به سرمایه برای تلفن و یا اشتراک اینترنت خواهید داشت البته به سرمایه کمتری نیاز است. پس همیشه یک حداقل سرمایه نیاز است و مسلما همه می‌دانیم که سرمایه تولید یک چهارپایه کوچک با یک بالابر الکترونیکی بسیار متفاوت است.
وقتی برای اولین بار میخواهیم کاری پیدا کنیم معمولا اولین پیشنهاد کاری که میتوانیم انجام دهیم را می‌پذیریم اما بعد کسب تجربه ما انتخاب میکنیم که بدنبال چه جایگاه شغلی باشیم. در مورد شروع یک کسب و کار بدون سرمایه هم همینطور است اولین محصول، دقیقا همان چیزی باید باشد که در توان ما هست. همین الان اطلاعاتی در موردش داریم.
بنابراین اولین مرحله راه اندازی کسب و کار، تولید محصولی است که در توان ذهنی و مالی ما هست.
اولین مرحله در راه اندازی کسب و کار بدون سرمایه، تولید محصول
در این بخش میخواهیم در مورد این موضوع صحبت کنیم آیا حتما اولین محصول را باید خودمان تولید کنیم؟
این موضع بستگی به حد توانایی ما در تولید محصول دارد. فرض کنید شما میخواهید یک محصول خدمات سئو راه اندازی کنید. از تکنیک های سئو تا حدی باخبر هستید ولی هرگز بطور کامل آن را انجام نداده اید بنابراین اولین کاری که باید انجام دهید جمع آوری اطلاعات مراحل کار سئو و بررسی تعرفه ها و حتی اینفلوئنسرهای سئوکار است که با وجود شبکه اینترنت این کار به سادگی قابل امکان است. در این مثال در واقع تولید محصول شما بعد از قرارداد با اولین مشتری است و محصول نهایی را خودتان تولید نمیکنید بلکه برون سپاری میکنید و چون قبل از آن تحقیقات انجام داده اید خودتان نحوه تولید و پیشرفت کار را مدیریت میکنید.
برای اینکه متوجه شویم که آیا میتوانیم اولین محصول را برای راه اندازی کسب و کار خودمان تولید کنیم کافیست مراحل زیر را انجام دهید.
- یک لیستی از توانایی ها و تخصص های فعلیتان را آماده کنید.
- یک لیستی از کارهایی که به آن علاقمند هستید ولی هنوز اطلاعات کامل از آن ندارید.
- از هر کدام از لیستها بین 1 تا 3 تخصص را انتخاب کنید. و بررسی کنید سرمایه فعلی شما ( هرچقدر هم کم باشد) برای تولید کدامیک کافیست. بعنوان مثال ساخت یک تسبیح نیاز به چند مهره، یک ریسه نخ دارد و یک نفر کسی که بتواند گره های مناسبی در انتهای آن بزند. راه انداز کسب و کار، فقط راه اندازی یک کارخانه یا یک شرکت با چند کارمند و دفتر کار نیست بلکه تولید محصول در خانه و فروش آن اولین کسب و کار با سرمایه کار است.
آیا برای شروع کسب وکار حتما باید کار مورد علاقه خود را شروع کنیم
این سئوال پر تکراری است که روزانه از افراد مختلف در حوزه کسب و کار میشنویم و البته پاسخ های متفاوتی هم دریافت میکنیم.
حال فرض کنید شما فردی هستید که به حوزه کسب و کار ابزارآلات مکانیکی و الکترونیکی علاقمند هستید مثل تولید اره برقی. و میدانید تولید یک اره برقی هزینه بالاتر از پولی است که الان میتوانید بپردازید در این حالت باید چه کار کنید؟ در این وضعیت شما 2 انتخاب دارید:
- راه اندازی کسب و کار را به تاخیر بیندازید و به کارمندی و یا کارگری کاری که ممکن است به آن علاقمندباشید و یا نباشید، ادامه دهید تا زمانی که سرمایه تولید یک محصول اولیه را داشته باشید در اینصورت ممکن است سالها به سراغ اینکار نروید.
- میتوانید محصولی را انتخاب کنید که هزینه تولید پایین تری دارد و در این مثال ما این محصول میتواند خدمات تعمیر اره برقی باشد اما ممکن است که شما در حال حاضر دانش تعمیرات تخصصی را نداشته باشید! در اینصورت باید محصول دیگری را انتخاب کنید که در توان مالی شما باشد مانند تولید یک اره معمولی.
در صورتی که گزینه 2 را انتخاب کنید ممکن است کاری باشد که شما به آن علاقمند نیستید و همه ما می‌دانیم، انجام کاری که به آن عشق نمی‌ورزیم در طولانی مدت امکانپذیر نیست ولی این یک راه حل موقت است و انجام آن ما را به دو هدف زیر میرساند:
- بعد از مدتی سرمایه اولیه برای تولید محصول مورد علاقه خودمان را بدست می‌آوریم
- در طول مدت فروش و کسب درآمد، تجربه اولیه ورود به بازار کسب و کار را کسب میکنیم.
دومین مرحله راه اندازی کسب و کار بدون سرمایه، اطلاع رسانی به مخاطب هدف و تبلیغات بدون سرمایه
فکر میکنم که تا الان متوجه شده اید وقتی از بدون سرمایه صحبت میشود در واقع حداقل سرمایه است چون برای یک جستجو ساده در اینترنت باید سرمایه خرید اشتراک اینترنت را داشته باشید.
حالا که محصول آماده شده است باید بتوانیم به مخاطبان هدف اطلاع دهیم که ما این محصول را داریم ساده ترین روش آن تبلیغات در رسانه های مختلف است که حداقل سرمایه برای تبلیغات به اندازه حقوق 3 تا 4 ماه یک کارمند معمولی است و اگر این سرمایه را نداشته باشیم باید روش دیگری را انتخاب کنیم.
روشهای تبلیغات بدون سرمایه
- اطلاع رسانی به نزدیکان. بسیاری از افراد در کشور عزیزمان ایران بر این معتقد هستند که با اقوام و نزدیکان نباید معامله کرد. البته معامله با نزدیکان سختی هایی در پی دارد اینکه همیشه در معرض دید هستید و ممکن است محصول شما، مشکل او را حل نکرده باشد و ... با این وجود اگر شما نتوانید که اعتماد نزدیکان خود را جلب کنید چطور میتوانید به افرادی که شما را نمیشناسند اطمینان بدهید که مشکل آنها را حل خواهید کرد؟! پس در ابتدا به سراغ نزدیکان و اقوام خود بروید البته به شرطی که نزدیکان شما به محصول شما نیاز داشته باشند و اگر اینچنین نیست پس بایدگزینه دوم را انتخاب کنید.
- باید با جستجو از اطرافیان و جستجو در اینترنت، جستجو در مجلات و .... یک لیستی از آدرس یا اطلاعات تماس افراد یا منطقه ای که مخاطب هدف شما در آن مکان ها هستند را آماده کنید و برای آنها پیام اطلاع رسانی خود را ارسال کنید.
از آنجایی که روش تبلیغات بدون سرمایه تعداد مخاطبان محدودی را در برمی‌گیرد شما نیاز دارید که با آنها ارتباط نزدیکتری برقرار کنید.
چطور با مخاطب هدف ارتباط برقرار کنیم
کافیست مانند یک دوست معمولی با آنها برخورد کنیم خوش برخورد باشیم و طوری صحبت نکنیم که فقط میخواهیم از آنها پول بگیریم بلکه باید در مورد مشکلشان و نحوه کردن آن صحبت کنیم در این زمان میتوانیم محصول خود را به آنها معرفی کنیم.
در بسیاری از موارد در اولین برخورد فروشی صورت نمیگیرد و حتی ممکن است ما را طرد کنند که باعث دلگیر شدن و حتی ناامیدی ما بشود ولی توجه کنید که مخاطب محصولتان را طرد کرده است نه شما را. بنابراین حتی اگر دلگیر شده اید به خودتان زمان بدهید و این موضوع را با خود تکرار کنید "آنها در حال حاضر به محصول من نیاز ندارند" .
در مدت زمان شما به نه شنید عادت میکنید و سعی کنید بعد از نه شنیدن هم با گشاده رویی پاسخی به آنها بدهید. دقت کنید گاهی اوقات تا 100 مشتری اول این مشکلات را خواهید داشت پس مقاوم باشید و زود خسته نشوید.
از زمان اولین اطلاع رسانی مرحله دریافت بازخورد و بررسی آنها شروع میشود.
دریافت بازخورد چگونه به ارتقاء و رشد کسب و کار کمک می‌کند
بقاء و رشد یک کسب و کار بستگی به رضایتمندی مشتری از محصول شما دارد و این رضایتمندی حاصل نمیشود مگر اینکه محصول شما، نیاز آنها را برطرف کند. با بررسی بسیاری از کسب و کارهای شکست خورده متوجه میشویم که یکی از فاکتورهای اصلی شکست این است که تولید کننده بیشتر نیاز خود را برطرف کرده است نه نیاز مشتری.
ساده ترین راه برای اینکه این مرتکب این اشتباه نشویم این است که بعد از هر تماس با مخاطب هدف، رفتار و گفتاری که بین ما رخ داده است را بطور دقیق تحلیل کنیم. بعنوان مثال میتوانیم موارد زیر را بررسی کنیم:
- لحن مشتری چطور بود آیا رسمی بود یا خودمانی؟
- سطح درآمدی و سبک زندگی اش چطور بود آیا توانایی خرید محصول فعلی را دارد؟
- چه چیزی در مورد محصول بیان کردیم که باعث شد به محصول شک کند؟
- چه انتظاراتی از محصول داشت؟
- ...
بعد از هر بررسی، باید رفتار و گفتارمان را در ارتباط با مخاطب هدف بعدی هدفمندتر کنیم تا بتوانیم به اولین فروشمان برسیم.
زمانی که فروش محصول هم شروع شد بر اساس نوع محصول باید بازخورد میزان رضایتمندی از محصول را از مشتری دریافت کنیم و بر اساس آن به بهینه سازی محصول بپردازیم.
به یاد داشته باشیم اگر میخواهیم کسب و کار پایداری ایجاد کنیم فقط به فروش و پول گرفتن از مشتری فکر نکنیم بلکه باید اول مشتری را درک کنیم مشکلش را بدانیم و بعد به او بفروشیم و این یک چرخه تکرارپذیر در کسب و کار است.
سئوالات متداول در راه اندازی کسب و کار
- تحقیقات بازار چقدر برای یک کسب و کار موفق مهم است ؟
در قسمت قبل گفتیم که یکی از علل مهم شکست کسب و کارها این است که محصول متناسب با نیاز مشتری نیست این موضوع زمانی رخ می‌دهد که قبل از شروع به تولید محصول، تحقیقات بازار دقیقی انجام نداده ایم. اما چطور باید این تحقیقات را انجام دهیم؟ چه مواردی را باید در تحقیقات در نظر بگیریم؟
نمونه مواردی که باید در تحقیقات بازار قبل از شروع کسب و کار باید درنظر بگیریم:
- محصول مورد نظر ما چقدر در مکان و محدوده زمانی یک سال آینده مورد استفاده است؟ برای پاسخ به این سئوال میتوانیم از سایت های آمار رسمی کشور استفاده کنید و میزان مصرف و خرید محصولات نمونه و یا تعداد مراکزی که این محصول را ارائه میدهند را بررسی کنید زمانی که نوسانات عددی رو به بالا است یعنی نیاز هم بیشتر است البته هر چقدر نیاز بازار زیادتر و تعداد خدمات دهنده هم بیشتر باشد یعنی بازار کار وسیعی دارد که رقبای زیادی هم در آن هستند و باید یک نوآوری در محصول داشته باشید این نوآوری در محصول میتواند تنوع رنگی بیشتر و یا ارائه فایل آموزشی کاملتر باشد.
- مخاطب هدف کسب و کار شما در اینترنت و فضای مجازی وجود دارد یا نه اگر کمتر در فضای مجازی است موقعیت مکانی آن نسبت به شما دور است یا نزدیک چون برای اطلاعا رسانی و تبلیغات باید حضوری بروید و این مورد میتواند در میزان هزینه ها تاثیر زیادی داشته باشد.
- دومین سئوال مهم این است که آیا مجوز کسب و کار مهم است؟
بسیاری از کسب و کارهای خانگی و کشاورزی در ایران در حال حاضر در قبل شروع به کار نیازی به مجوز ندارند و میتوان ابتدا کسب و کار را راه اندازی کنید و همزمان هم برای اخذ مجوز اقدام نمایید. در مورد کسب و کارهایی که هم داشتن مجوز نیاز است مانند صنعت تبلیغاتی حوزه چاپ و نشر، تبلیغات محیطی، کترینگ غذا و ... میتوانید در هنگام گرفتن مجوز میتوانید جمع آوری اطلاعات محصول را انجام دهید و از سال 1401 نیز برای گرفتن مجوز باید به درگاه ملی مجوزها مراجعه کنید و مدارک مورد نیاز و مراحل دریافت مجوز را ببینید.
- سومین سئوال این است که گرفتن کد مالیاتی چقدر مهم است در حال حاضر اگر کسب و کار شما خانگی و با پرداخت کارت به کارت یا نقدی است نیازی به کد مالیاتی نخواهید داشت ولی اگر میخواهید درگاه پرداخت اینترنتی و یا دستگاه پوز داشته باشید حتما باید کد مالیاتی خود را دریافت کنید. برای دریافت کد مالیاتی میتوانید وارد سایت سازمان امورمالیاتی شوید و با وارد کردن کد ملی خود آن را دریافت کنید.