کوچینگ و منتورینگ چیست؟ و چه تفاوتی با هم دارند؟
چند سالی است که واژه کوچینگ وارد ادبیات تجاری ایران شده است البته باید بدانیم که این واژه از قرن 15 میلادی در اروپا رواج پیدا کرد و به مرور در دنیا گسترش یافت. اما چرا این واژه و مهارت آن به این سرعت در دنیا پخش شد؟
همه ما بعنوان یک انسان میدانیم که چقدر به دنبال رشد، پیشرفت هستیم ما این رشد را برای زندگی راحت تر و لذتبخش تری میخواهیم پس اگر چیزی برای ما راحتی و لذت بهمراه داشته باشد به سرعت آن را وارد زندگی خودمان میکنیم و همواره درمورد آن صحبت میکنیم. دقیقا به همین دلیل است که مهارت کوچینگ در دنیا گسترش پیدا کرده است چون این مهارت ( مهارت کوچینگ ) ثروت و خوشبختی را باهم به جامعه بشری هدیه داده است.
داستان کوچ، داستانی ساده و البته شنیدنی است. در واقع در قرن 15 میلادی کوچ یک روستا در مجارستان بوده است. مردم این روستا از طریق حمل کالا بین بوداپست و وین کسب درآمد میکردند. برای حمل از گاری های دست ساز خودشان استفاده می‌نمودند. سفر با این گاری های باری بسیار سخت بود و همین سختی باعث شد یک ارابه ساز روستایی، یک ارابه بزرگ و راحت‌تر از نمونه‌های باری بسازد. این ارابه جدید به ارابه کوچ و یا به اختصار کوچی نامیده شد و به سرعت به شهرت رسید و در سراسر اروپا مورد استفاده قرار گرفت.چون سفرهای بسیار سخت و طاقت فرسا را راحت‌تر و لذت بخش تر کرده بود.
دقت کنید ارابه کوچی نه مسیر را تغییر داد و نه روش داد و ستد زمانه را، بلکه فقط ابزار موجود را تقویت کرد و با کمی تغییر در آن سود و راحتی بیشتر را به ارمغان آورد.
در قرن 18 میلادی، در انگلستان به مدرس هایی که به دانش آموزان کمک میکردند تا راحت تر در امتحانات قبول شوند کوچ (Coach) میگفتند.
پس میتوان گفت کوچینگ یعنی فرآیندی که به افراد کمک میکند تا سریعتر و راحت‌تر به هدف خود برسند.
آیا کوچینگ فقط آموزش مطالب و تکنیک ها است؟
اجازه دهید داستان یک قهرمان را مرور کنیم. قهرمانی بنام رحمان عموزاد برنده مدال طلای جهان وزن 65 کیلوگرم کشتی آزاد. در زمان مسابقات به او لقب جنگجو دادند به گفته مربیان رحمان از هیچ چیز نمیترسد حتی از ضربه فنی شدن. به همین علت نامدار بودن حریف، ورزیده تر بودنش و ... مانعی برای او نیست و او با شجاعت تمام فن ها و تکنیک های خود را در زمان مسابقه اجرا میکند و تمام تبعاتش را هم با تمام وجود میپذیرد.
در واقع رحمان عموزاد از یک نیروی درونی خارق العاده برخوردار است که او را به سمت پیروزی های زیادی سوق میدهد. آیا او تا به حال شکست نخورده؟ البته که شکست خورده است اما هر شکست درسهایی داشته و نقص هایی را آشکار کرده است و همین نیروی درونی او را وادار به بهتر شدن کرده است.
رحمان این نیرو را بطور ذاتی در وجود خود دارد و همه ما هم آن را داریم فقط باید آن را بشناسیم و تقویت کنیم. این همان مهارت کوچینگ است.
همه میدانیم که هر کاری مشکلات خاص خودش را دارد و اساسا دنیا بدون مشکل نیست ومهارت کوچینگ به ما کمک میکند تا قدرت های درونی خود را بشناسیم و اگر خاموش است آن را بیدار کنیم. درواقع کوچینگ باعث میشود که فرد از مشکلاتش قوی تر شود. به این ترتیب سریعتر به هدفی که داریم می‌رسیم.
اگر تعریف دقیق تری از کوچینگ بخواهیم بگوییم این است : کوچینگ فرآیندی که به شما کمک میکند تا از وضعیت فعلی اتان به وضعیت مطلوبتان در کوتاه ترین زمان ممکن با توجه به منابع در دسترس خود برسید.
با این تعریف از مهارت کوچینگ می‌توانیم به تعریف کوچ نیز پی ببریم:
کوچ کسی که با استفاده از مهارت های پایه ای کوچینگ به افراد کمک میکند تا از وضیعت فعلی خود به وضعیت دلخواه خود برسد.
آیا مهارت کوچینگ آموختنی است؟
پاسخ بله است ولی در نظر داشته باشید که این مهارت نیاز به تمرین مداوم دارد به همین علت افرادی که این مهارت را دارند نیز همواره سعی می‌کنند برای این مهم از کوچ های دیگر کمک بگیرند.
دقت کنید مهارت کوچینگ فقط داشتن اعتماد به نفس بالا نیست بلکه در عمل شناخت نقاط قوت خودتان، شفاف سازی هدفی که میخواهید به آن برسید هدفی که با معیارهای قابل اندازه گیری بتوان میزان رشد آن را مرحله به مرحله رسیدن تخمین زد، یادگیری مهارت های لازم و... است.
منتورینگ چیست؟
فرض کنید که شما به کوهنوردی علاقمند هستید و با استفاده از مهارت های کوچینگ و کمک یک کوچ ورزشی، قدم در این راه می‌گذارید و مهارت‌های فنی آن را یاد می‌گیرید حتی ابزارهای لازم برای این ورزش را می‌شناسید و میدانید که برای صعود به یک قله چه کارهایی، در چه زمانها و چه مکانهایی باید انجام دهید و حالا وقت عمل رسید و میخواهید برای اولین بار قله دماوند را فتح کنید. بنظر‌تان چالشی وجود دارد که شما را نگران کند؟
البته با وجود تمام مهارت های، هنوز نمیدانید که قرار است در طول مسیر با چه چالش هایی روبرو شوید چالش هایی که برای هر مسیری منحصر به فرد است برای اینکه بتوانید ریسک این خطرات و چالشهای احتمالی کم کنید تنها یک روش وجود دارد اینکه با یک کوهنورد حرفه ای که این مسیر را قبلا پیموده مشورت کنید زیر او می داند که در مسیر چه قسمتهایی زمینش سنگ ریزه بیشتر دارد و چه قسمت هایی سنگ های درشت که استحکام کمتری دارد و چیزهایی که در نقشه های هوایی هم نمیتوان به آن پی برد. این فرد همان منتور است.
منتور کسی است که کاری را بطور کامل انجام داده و به نتیجه مطلوب هم رسیده است و شما میتوانید برای رسیدن به همان هدف یا هدفی مشابه، به جای اینکه خودتان آزمون و خطا کنید از تجربیات منتور استفاده کنید که به این عمل منتورینگ گفته میشود.
حالا سئوال این است که آیا یک کوچ باید منتور هم باشد؟
در پاسخ باید بگوییم یک کوچ میتواند منتور هم باشد ولی لزوما منتور نیست. دوباره اجازه میخواهم که یک مثال در زمینه ورزش برایتان بیان کنم چون کوچ ورزشی سالهاست که در دنیا شناخته شده است.
فرض کنید یک فوتبالیست سالها فوتبال بازی کرده در تیم ملی کشورش حضور داشته و چند جام را به همراه هم تیمی هایش برده است. این فرد مشخصا یک منتور است. حالا سئوال این است که آیا این فرد میتواند یک کوچ خوب هم باشد؟ فکر کنم جواب این سئوال را بدانید ممکن است بتواند دانش و تجربه خود را به دیگران آموزش بدهد و یا ممکن است هم نتواند. چون بحث آموزش و پشتیبانی و راهنمایی شاگردان، با بازی کردن متفاوت است.
حالا فرض کنید شخصی بازی فوتبال را میشناسد او در تیم های معمولی بصورت آزادانه بازی کرده است و هیچ مقامی هم کسب نکرده است ولی توانایی دارد که به دیگران در مورد اینکه آیا فوتبالیست شدن مناسب آنها است یا نه؟ کمک کند ودر مرحله بعد به آنها بگوید اگر مناسب این کار هستند چه کارهایی باید انجام دهند تا یک فوتبالیست شوند. این فرد منتور نیست چالش های لیگ‌های انتخابی را خیلی خوب نمیداند البته ممکن است آشنا باشد. با اینحال یک کوچ و مربی خوب است و میتواند در زمان چالش های ناشناخته و سخت با پیگیری، رصد کردن شرایط و بررسی دقیق امکانات به شما کمک کند تا بهترین راه حل را پیدا کنید.
پس یک کوچ میتواند منتور هم باشد و یا منتور نباشد.
آنچه که مهم است یک کوچ خوب میتواند به شما کمک کند تا شما قوی تر شوید و زندگی بهتری را تجربه کنید.